80 / 166
294
İ
LMİHAL
4. İk
a
met
Fakihlerin büyük çoğunluğuna göre cuma namazının vâcip olması için,
kişinin cuma namazı kılınan yerde ik
a
met ediyor olması gerekir. Bu bakım-
dan cuma namazı dinen yolcu sayılan
(seferî)
kimselere farz değildir. Zührî
ve İbrâhim Nehaî gibi bazı müctehidlere göre yolcu seyir halindeyken değil
de, cuma namazı kılınan yerde konaklamış halde iken, orada kaldığı sürece
cuma namazı kılmakla yükümlüdür. Zâhirîler'e göre ise cuma namazı yol-
culara da farzdır.
b) Cuma Namazının Sıhhat Şartları
1. Vakit
Cuma namazı, Hanbelîler'in dışındaki müctehidlere göre, cuma günü
öğle namazı vaktinde kılınır; öğle namazının vaktinden önce veya sonra
kılınması sahih değildir. Hanbelîler'e göre ise cuma namazı, cuma günü,
güneşin bir mızrak boyu yükselmesinden itibaren öğle namazının vakti çı-
kıncaya kadar kılınabilir.
2.
Cemaat
Cuma namazı ancak cemaatle kılınan bir namaz olup münferiden, yani
tek başına kılınamaz. Bunun yanı sıra diğer farz namazlarda imamla birlikte
bir kişinin bulunması cemaat için yeterli olduğu halde, cuma namazında
cemaat olabilmek için daha fazla kişinin bulunması, yani cemaati oluştu-
ranların belli bir sayının altında olmaması gerekir. Cuma namazı kılabilmek
için gerekli asgari sayının kaç olduğu hususunda farklı görüşler bulunmak-
tadır. Hanefî mezhebinde, İmam Ebû Hanîfe ve İmam Muhammed'e göre,
cuma namazı için imamın dışında en az üç kişinin daha bulunması şarttır.
Bunlar yolcu veya hasta da olsalar bu şart yerine gelmiş sayılır. İmam Ebû
Yûsuf'a göre ise, imamın dışında en az iki kişinin bulunması gerekir.
Cuma namazının geçerli olması için, cemaatin sayısı, İmam Ebû Hanîfe'ye
göre en azından birinci rek‘atın secdesine kadar aranılan asgari sayının altına
düşmemeli, hiç değilse bu süre içinde imamla birlikte hazır olunmalıdır. Ebû
Yûsuf ve Muhammed'e göre iftitah tekbiri alınıncaya kadar, Züfer'e göre ise
ikinci rek‘attan sonra teşehhüt miktarı oturuncaya kadar hazır bulunulmalıdır.
Cemaati oluşturan kişiler daha önce dağılırlarsa cuma namazı geçersiz olur,
yeni baştan öğle namazını kılmak gerekir.