75 / 166
N
AMAZ
289
Mâce, “İk
a
metü's-salât”, 93; Tirmizî, “Cum‘a”, 7; Nesâî, “Cum‘a”, 2)
ve
"Birtakım
kimseler, ya cuma namazını terketmekten vazgeçerler ya da Allah onların
kalplerini mühürler ve artık onlar gafillerden olurlar"
(Müslim, “Cum‘a”, 12;
Nesâî, “Cum‘a”, 2)
.
Hz. Peygamber'in cuma namazını ilk defa hicret esnasında, Medine ya-
kınlarındaki Rânûnâ vadisinde Sâlim b. Avf kabilesini ziyaretleri sırasında
oradaki namazgâhta kıldırmış olduğu bilginlerce kabul edilmektedir. Öte
yandan, kaynaklarda daha hicretten önce Es‘ad b. Zürâre'nin Medine'de
cuma namazı kıldırdığı kaydedilmektedir. Bu durum karşısında cuma nama-
zının ne zaman farz kılındığı hususunda iki farklı rivayet ve görüş ortaya
çıkmıştır. Bunlardan birincisine göre cuma namazı Mekke'de farz kılınmış
olmakla birlikte müşriklerin baskıları yüzünden orada kılınamamıştır. Diğer
rivayete göre, cuma namazı hicret esnasında farz kılınmıştır ve ilk cumayı
Hz. Peygamber Rânûnâ vadisinde kıldırmıştır. Bu rivayeti benimseyenlere
göre, Es‘ad b. Zürâre'nin cuma namazı kıldırması uygulaması farz değil,
nâfile hükmü kapsamındadır.
Bütün müctehidlere göre cuma namazı farz-ı ayın olup, Resûlullah za-
manından itibaren farklı görüş açıklanmadığı için, bu hususta icmâ mey-
dana gelmiştir.
Cuma namazı, cuma günü öğle namazı vaktinde kılınan ve farzı iki rek‘at
olan bir namazdır. Bu namazdan önce hatibin hutbe okuması namazın sıhhat
(geçerlilik)
şartlarındandır. Cuma namazı o günkü öğle namazının yerini tutar.
B) CUMA NAMAZININ ŞARTLARI
Cuma namazının farz olabilmesi için belli birtakım şartların gerçekleşmiş
olması gerekir. Bu şartlar vücûb şartları ve sıhhat şartları olmak üzere iki
çeşittir. Vücûb şartları, cuma namazı kılmakla yükümlü olmanın şartlarıdır;
sıhhat şartları ise kılınan namazın sahih yani geçerli olmasının şartlarıdır.
Sıhhat şartları yerine cuma namazının edasının şartları da denilir.
Aşağıda vücûb şartları ve sıhhat şartları ayrı ayrı sayılıp açıklanacaktır.
Ancak, dikkat edilmelidir ki, aşağıda sıhhat şartları arasında sayılacak şey-
lerden üçü
(ki bunlar; a)
Vaktin girmiş olması. b) Devlet başkanının hazır
bulunması veya izni ve c) Bulunulan yerin şehir veya şehir hükmünde ol-
masıdır), esasen hem vücûb hem sıhhat şartlarıdır. Zira bu şartları ileri sü-
renlere göre bunlardan biri bulunmadığında cuma namazı kişiye farz olma-
yacağı gibi, kılması halinde geçerli de olmaz.