38 / 166
252
İ
LMİHAL
Buna göre Hanefîler'de namazın farz ve vâcipleri dışında yapılması uy-
gun görülen şeyler kuvvetliden zayıfa doğru şöyle bir sıralama takip et-
mektedir: Sünnet, mendup=müstehap, âdâb.
Diğer mezheplerde ise mendup, bir bağlayıcılık ve gereklilik söz konusu
olmaksızın yapılması istenen şey şeklinde tanımlanmaktadır. Mendubun
yapılmasına sevap olmakla birlikte terkedilmesine ceza yoktur. Fakat
mendubu terkeden kişi, kınama ve sitemi hak eder.
Buna göre, cumhurun mendup tanımı Hanefîler'in sünnet tanımı ve an-
layışlarıyla örtüşmektedir. Esas itibariyle namazın farz ve vâciplerinden
olmayan, dolayısıyla eksikliği namazın aslına zarar vermeyen, bununla
birlikte yerine getirilmesi hem Hz. Peygamber'in uygulamasına uyma hem
de namazın şekil ve içeriğini tamamlama anlamına gelen şeylerin genel
anlamda mendup olarak değerlendirilmesi, namazın sünnet, müstehap ve
âdâbının bu başlık altında düşünülmesi mümkündür. Bu bakımdan aşağıda
namazın sünnetleri ve âdâbı olarak sayılan şeyler genel olarak namazın
menduplarıdır.
A) SÜNNETLERİ
Namazın sünnet ve âdâbının çoğu, namaz fiillerinin belli bir düzen ve
intizam içinde yapılmasını ve yapılan fiillerin şeklen güzel görünmesini
sağlamaya yöneliktir. Namazın sünnetleri şunlardır:
1. İftitah tekbirini alırken ellerin yukarı kaldırılması ve bu esnada ellerin
açık ve parmakların normal halleri üzere bulunması ve içlerinin kıbleye yö-
nelik tutulması. Erkekler ellerini kulaklarına, kadınlar göğüsleri hizasına
kadar kaldırırlar. Bu hüküm kunut tekbiri ve bayram namazının ilâve tek-
birleri için de geçerlidir. Ayrıca, imama uyan kişi
(muktedî)
iftitah tekbirini,
imamın iftitahından çok sonraya bırakmamalıdır.
2. İftitah tekbirinin hemen ardından el bağlamak
(itimat)
. Bunda önce
elleri salıverip
(irsâl)
sonra bağlamak yoktur. Erkekler göbek altından ve
kadınlar göğüs üstünden el bağlarlar. Sağ el sol elin üzerine konulur. Er-
kekler sağ elin serçe ve baş parmaklarını sol bileğin iki tarafından halka
yaparlar. Kadınlar halka yapmayıp, sağ ellerini düz bir şekilde sol elleri üze-
rine koyarlar.
3. Kıyamda iken ayakların arasını dört parmak kadar açık bulundurmak.
Namaza başlarken ve ara tekbirlerinde ellerin kaldırılması, hizası, kıyam ve