31 / 166
N
AMAZ
245
cc) Zelletü'l-k
a
rî
Namazda kıraat ederken her rek‘atta okunan Fâtiha sûresinin ve arka-
sından eklenmek üzere birkaç sûrenin iyi ezberlenmesi ve okuyuşlarda titiz
davranılması gerekeceği bellidir. Bununla birlikte Kur'an okurken çeşitli se-
beplerle okuma hatası yapılabilir. Bu okuyuş hataları ve dil sürçmesi fıkıh
terminolojisinde "zelletü'l-k
a
rî" olarak adlandırılır. Okuyuş hatası, Arap olan
olmayan herkes için söz konusu olabilir. Arapça bilmeyenler için ayrıca
telaffuz ve hareke problemi de söz konusudur. Âlimler okuyuşta yapılan
hataların, kıraat şartının yerine gelip gelmediğine, dolayısıyla namazın sa-
hih olup olmadığına etkisi üzerinde düşünmüş ve bunun için birtakım ölçü-
ler getirmişlerdir. Fakat getirilen ölçü daha ziyade anlamın bozulması, de-
ğiştirilen kelimenin Kur'an'da olup olmaması gibi, yine Arapça bilmeyen
kişilerin tam olarak farkına varamayacağı teknik hususiyetler içerdiği için
Arapça ile meşgul olmamış kişiler açısından bu bilgi ve ölçülerin fazla pratik
değeri yoktur. Bu bakımdan, bu ölçülere genel olarak işaret edip, sıklıkla
karşılaşılabilecek bazı durumlara ilişkin hükümlere işaret etmeyi yeterli bul-
maktayız.
1. Namazın rükünlerinden biri olan kıraati ifa ederken Kur'an'ın bir keli-
mesinin dahi anlam bozulacak şekilde kasten değiştirilmesi halinde namaz
bozulur. Kasıtsız olarak yanlışlık yapmak durumunda esas alınacak ölçü, de-
ğiştirilen lafzın Kur'an lafızlarından olup olmadığına bakılmasıdır. Eğer Kur'an
lafızlarından olmayan bir lafız okunmuş olursa namaz bozulur. Okunan şey
Kur'an lafızlarından olduğu sürece zabt ve i‘rabında ve mânada bir bozukluk
(halel) olsa bile namaz fâsid olmaz. Yine kelime sonlarındaki hareke yanlışları,
anlamı değiştirse bile namaz bozulmaz.
2. Bir harf yerine başka bir harf okumak: Bu harfler sin ve sad harfi gibi
mahreç yakınlığı bulunan harflerden ise namaz bozulmaz. Meselâ, "Allahü's-
samed" diyecek yerde "Allâhü's-semed" demek "felâ takher" diyecek yerde "felâ
tekher" demek, "fethun karîb" diyecek yerde "fethun garîb" demek namazı boz-
maz. Fakat âlimlerin çoğunluğu "Allahü ehad" yerine "Allahü ehat" okumanın
namazı bozacağı görüşünde oldukları için, İhlâs sûresini okurken "dâl" harfini,
"te" gibi okumamaya dikkat etmek gerekir.
3. Mahreç yakınlığı olmamakla birlikte bazı harfler yaygın olarak karış-
tırıldığı için ayırt etme zorluğu bulunan bu çeşit harflerin birbiri yerine geçi-
rilmesi durumunda birçok fakihe göre namaz bozulmaz. Meselâ "dât" yerine
"dâl", "zâl" veya "zı" harfinin okunması böyledir.